Eind vorig jaar bezocht ik voor een paar dagen mijn moeder in Noorwegen. Bij aankomst werd ik direct overvallen door een gevoel van rust en kalmte. De ruige ongereptheid van de natuur en omgeving deden me beseffen dat we de dingen die ons als mens definiëren, niet moeten zoeken in  spullen en materialen. Waar het om gaat is de verbinding met onze omgeving en de mensen die daarin een belangrijke plaats innemen. Het deed me beseffen dat wanneer je de tijd neemt om stil te staan en om je heen te kijken, we nooit mogen vergeten dat de aarde, ons thuis,  alles biedt wat we nodig hebben, zolang we haar met respect behandelen. Gelukkig beseffen we ons dat als samenleving ook steeds meer.

Vorig jaar riep staatssecretaris Stientje van Veldhoven het al. Als we niets doen dan stikt de wereld straks in plasticrommel. Een uitspraak die Sten Gustaf Thulin zeker niet had verwacht toen hij in 1962 zijn ontwikkelde plastictas de grootste uitvinding van de wereld noemde na die van het wiel.
Het Zweedse bedrijf Celloplast, waar Thulin werkte, ging een gouden tijd tegemoet. De productie steeg al snel naar enkele miljoenen. Vooral in Amerika ging het hard. Daar stootte de plastictas al snel de papierentas van de troon. De overige landen en werelddelen volgden, en nu, ruim 50 jaar later, wordt de jaarlijks wereldwijde productie geschat op 500 miljard tot 1,2 triljoen plastictassen per jaar. Tassen die een gemiddelde levensduur hebben van 12 tot 20 minuten voor ze worden weggegooid. En het grootste nadeel is nog wel dat een groot deel van deze tassen uiteindelijk in de natuur en onze zeeën terecht komt.

De grootste zwerver ter wereld
Waar de zee een kleine 60 jaar geleden nog geen grammetje plastic bevatte, drijft er anno nu wereldwijd zo’n 165 miljoen ton zwerfplastic in de zee. En daar komt jaarlijks 8 miljoen ton bij. Gemiddeld een hele vuilniswagen vol plastic per minuut. De verwachting is zelfs dat er in 2050 meer gewicht aan plastic in de zee drijft dan het gewicht van alle vissen die er in zwemmen. Kortom de problematiek rondom zwerfplastic wordt steeds duidelijker. Stranden die vol liggen met plastic, rivieren die grotendeels uit plastic bestaan en complete ecosystemen die worden bedreigd en verwoest. Een duidelijk beeld waarin we laten zien dat we als mensheid druk bezig zijn om met ons handelen een destructieve impact te maken op onze aarde.

Tijdperk van uitdagingen
De urgentie om het anders te doen is daarmee groter dan ooit. Niet alleen waar het gaat om de plastic vervuiling, maar ook om onze manier van leven waarin groei het toverwoord is. Onze gehele samenleving is er op gericht. We produceren, verbruiken en gooien weg. Ondertussen blijven we groeien, verbruiken we meer en krijgen we meer monden om te voeden. Recente studies laten zien dat we inmiddels anderhalve aarde nodig hebben om in onze behoeften te voorzien. We putten de aarde uit. Landbouwgrond verschraalt, de biodiversiteit neemt af, soorten sterven uit en door al onze industrie en bijbehorende C02-uitstoot dragen we versnelt bij aan de klimaatverandering.

Omslag is nodig
Gelukkig weten we inmiddels dat het anders moet. Het klimaatakkoord van Parijs is daar het lichtend voorbeeld van. Landen en overheden over de hele wereld hebben gezamenlijk afgesproken aan de slag te gaan met manieren om het anders te doen en te veranderen. Te zoeken naar manieren waarop we beter omgaan met onze aarde en haar eindigheid aan grondstoffen. Hoe we minder C02 uitstoten en toch in onze groeiende energievoorziening kunnen voorzien.

Op naar een circulaire economie
Een van de veranderingen die daarin een belangrijke rol speelt is de manier waarop we onze economie hebben ingericht. Momenteel bestaat die voornamelijk uit produceren, gebruiken en weggooien. Nu we merken dat onze grondstoffen schaarser worden, de vervuiling toeneemt en de gevolgen ervan steeds zichtbaarder worden, zoeken we druk naar oplossingen. Een van de oplossingen is het sluiten van kringlopen. Werken aan een economie waarin afval geen afval meer is, maar grondstof voor een nieuw product. En daar ligt voor een groot deel de oplossing voor ons plasticafval probleem. Door plastics slim te recyclen kunnen we het plasticafval probleem bij de wortel aanpakken. Wanneer we het plasticafval als grondstof gebruiken, creëren we waarde, wordt het beter ingezameld en beland het niet langer in de natuur en zee.

Niet lullen maar poetsen
Hier in het Noorden beseffen we dat ons maar al te goed. Met het Chemical cluster Emmen als belangrijke kunststofregio, zoeken we dagelijks naar manieren die bijdragen aan die oplossing. Zo werken bedrijven hier samen met kennisinstellingen en overheden om het probleem vanuit de bron aan te pakken. Een prachtig voorbeeld is het bedrijf Cumapol. Dit bedrijf is gespecialiseerd in het recyclen van polyester voor hoogwaardige toepassingen. Tot nu toe lukte dat alleen met afvalplastic van ongeveer dezelfde kleur en eigenschappen, maar inmiddels heeft het bedrijf een manier gevonden, waardoor het mogelijk is om verschillende soorten afvalplastic in één stroom te recyclen tot hoogwaardig herbruikbare grondstof. Kortom een potentiele gamechanger aangezien dat tot nu toe nog niet lukte. Extra mooi is dat Cumapol deze innovatie niet alleen heeft ontwikkeld, maar juist in samenwerking met anderen. Zonder de samenwerking met de bedrijven Morssinkhof, DSM-Niaga, DuFor Polyester Specialties en kunststof-kennisknooppunt Green PAC (initiatief van de hogescholen Windesheim en NHL Stenden) was het niet gelukt. Juist de samenwerking maakt het mogelijk om massa te maken. Om van niche naar mainstream te gaan en de techniek aan de rest van de wereld te bewijzen met de bouw van een pilotfabriek aankomend voorjaar.

Ogen op het Noorden gericht
Maar dat is niet het enige wat hier in het Noorden gebeurt. Zo werkt afvalverwerker OMRIN in Fryslân samen met Morssinkhof, Phillips en het lectoraat Circular Plastics van NHL Stenden aan de ontwikkeling van een groot testcentrum voor circulair plastics. De bedoeling is dat het centrum dit voorjaar het levenslicht zal zien en het mogelijk maakt om op grotere schaal naar oplossingen te zoeken voor het nog beter recyclen van plastics voor verschillende doeleinden. Grote bedrijven als IKEA kijken daarin hoopvol over de schouder mee, om bij succes de gerecyclede plastics direct in de praktijk toe te passen. Maar ook het Chemical Cluster Delfzijl uit Groningen doet mee. Zo levert het bedrijf Avantium momenteel grondstoffen uit biomassa die het mogelijk maken om plastics te maken zonder het gebruik van fossiel. Én heeft het bedrijf BioBTX een manier gevonden om de traditionele bouwstenen van plastics uit plantaardige reststromen te maken in plaats vanuit aardolie.

Trots
Zo zie je maar dat het Noorden niet alleen een regio met ambitie is, maar een regio die woord bij daad voegt. Een regio die niet stil gaat zitten wachten tot het te laat is. De mensen hier werken dagelijks aan de grootste uitdagingen waar we als mensheid voor staan. Met hart en ziel zetten we ons hier in voor een betere toekomst. Een toekomst met een schoner milieu, een terugkerende biodiversiteit en uiteraard geen plastic zwerfafval. In mijn werk zie ik dat dagelijks wanneer ik voor mijn opdrachtgevers aan de slag ben. In Drenthe met Emmen als groene kunststofregio, werken de provincie en gemeente hard aan het creëren van groene mogelijkheden voor bedrijven en kennisinstellingen. Vanuit mijn opdracht bij Green PAC zie ik de volgende generatie ondernemers gave duurzame oplossingen ontwikkelen en werken de lectoren en onderzoekers van Windesheim en NHL Stenden samen aan vooruitstrevende technieken en mogelijkheden om de transitie naar de nieuwe economie te versnellen. En dat geeft hoop, hoop dat we het tij zullen keren, dat we als samenleving werken aan een betere toekomst. Een toekomst met perspectief, met respect voor de aarde, voor elkaar en met ruimte voor alles wat groeit en bloeit. Misschien komt het wel omdat we hier dichter bij de natuur staan en daardoor zien hoe belangrijk die natuur als onderdeel van onze leefomgeving eigenlijk is. Ach, wat de reden ook moge zijn, het maakt mij in ieder geval trots om een echte Noordeling te zijn en om daar, vanuit mijn vak als communicatieadviseur bij Noordtij, onze opdrachtgevers dagelijks te mogen helpen bij het ontdekken van de mogelijkheden om het anders te doen. Helemaal omdat we weten, vanuit ons eigen gedrag, hoe moeilijk het soms is om te veranderen.

* Op de foto: Mijn moeder en haar Noorse vriend die genieten van de rust, de ruimte en de natuur in de omgeving van Notodden.